Choroby autoimmunologiczne należą do schorzeń niezwykle niebezpiecznych dla zdrowia. Destrukcyjny wpływ układu odpornościowego na organizm może wykluczyć aktywny tryb życia. Fazy zaostrzeń powodują dolegliwości bólowe i ograniczają samodzielne funkcjonowanie; poruszanie się, a także wykonywanie codziennych czynności. Jedną z takich chorób jest reumatoidalne zapalenie stawów (RZS).
Czym jest reumatoidalne zapalenie stawów?
Reumatoidalne zapalenie stawów to choroba autoimmunologiczna, w której to organizm traktuje własne tkanki jako obce i w efekcie atakuje sam siebie. Autoprzeciwciała generują powstanie stanu zapalnego w błonie maziowej stawów, co prowadzi do jej przerostu i pogrubienia. Istotą choroby jest proces zapalny rozpoczynający się wewnątrz stawu. Dochodzi do niszczenia struktur stawu, chrząstki, kości, więzadeł i ścięgien. Do rozwoju RZS ogromne znaczenie mają predyspozycje genetyczne. Ryzyko wystąpienia choroby u dzieci tych rodziców, którzy chorują na RZS jest kilkukrotnie wyższe. Nie oznacza to jednak pewności, że osoba obciążona rodzinnym występowaniem reumatoidalnego zapalenia stawów na pewno zachoruje – do tego konieczne jest współoddziaływanie rozmaitych czynników środowiskowych.
Objawy RZS
Pierwsze objawy reumatoidalnego zapalenia stawów nie są specjalnie charakterystyczne i mogą dotyczyć zwykłego pogorszenia stanu organizmu. Co ciekawe nie są też tak dokuczliwe, aby były powodem wizyty u lekarza. Choroba może rozwijać się przez kilka tygodni lub miesięcy bez postawienia prawidłowego rozpoznania. Gdy rozwija się reumatoidalne zapalenie stawów, objawy wczesne przypominają grypę. Pojawia się ogólne osłabienie i zmęczenie, stan podgorączkowy lub gorączka, dają o sobie znać bóle mięśni i stawów, a szczególnie dłoni i nadgarstków. Dolegliwościom towarzyszą obniżenie nastroju, ogólne rozbicie, problemy ze snem. Choroba atakuje przede wszystkim drobne stawy dłoni i stóp. Nasilenie RZS powoduje opuchliznę, ból stawu, tak przy poruszaniu, jak i w czasie spoczynku. Jednocześnie chory ciężej się porusza, ma problem z prostymi czynnościami jak zapinanie się guzików, wiązaniem butów, czy chwytaniem kubka. Powodem, który zmusza do głębszej diagnozy problemu, jest długotrwały ból stawów.
Jak leczyć RZS?
Reumatoidalne zapalenie stawów to choroba, o nie do końca poznanej genezie. Na szczęście współczesna medycyna wypracowała trzy ścieżki poprawiające komfort pacjentów z RZS. Uśmierzają one ból, a nawet mogą powstrzymać dalszy rozwój choroby. Leczenie RZS to łączenie farmakoterapii, leczenia chirurgicznego i niefarmakologicznego. Ten ostatni element można wypracować samemu w domowych warunkach.
Środki farmakologiczne stosowane w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów łagodzą objawy choroby oraz zapobiegają niszczeniu tkanek i komórek stawów. Dzieli się je na dwa typy: łagodzące ból i objawy zapalne oraz leki modyfikujące przebieg choroby. Do pierwszej grupy zalicza się niesteroidowe leki przeciwzapalne i glikokortykosteroidy. Pierwsze z nich nie zapobiegają uszkodzeniom tkanek, a ich działanie jest wyłącznie objawowe. Ich zadaniem jest redukcja bólu i obrzęku. Glikokortykosteroidy z kolei wykazują bardzo silne działanie immunosupresyjne. Działają szybko, redukują objawy w zaledwie kilka dni.
Dieta na RZS: co warto jeść, a czego unikać
Ważną rolę w życiu pacjenta cierpiącego na reumatoidalne zapalenie stawów odgrywa dieta. Racjonalne żywienie pozwala utrzymać prawidłową masę ciała oraz złagodzić objawy choroby. Czego nie wolno jeść przy RZS, a jakie produkty są dozwolone? Produkty, które spożywa osoba, zmagająca się z chorobami stawów, powinny dostarczać substancji niezbędnych do ich budowy oraz regeneracji. Zatem świetnie wpisze się tu białko, które jest budulcem chrząstek i mięśni. Niezbędne jest również przyjmowanie kwasów omega-3, ponieważ zwiększają ruchomość w stawach. Najwięcej tego składnika znajduje się w: rybach, takich jak łosoś, makrela, tuńczyk, sardynki. Najdziemy je w orzechach włoskich, siemieniu lnianym, oliwie z oliwek oraz oleju lnianym. Poleca się też dodawanie do potraw przypraw o działaniu przeciwzapalnym, czyli imbir, szałwia, goździki, kurkuma. W diecie warto stosować suplementację witaminy D, poleca się spożywać regularne surowe warzywa oraz owoce. Wśród szeroko zalecanych wymienia się kapustę, buraki, ogórki, marchew, truskawki, żurawina, jagody, borówki oraz winogrona.
Należy wykluczyć potrawy wysoko przetworzone, czyli fastfoody, chipsy, słodycze, a także produkty zawierające kwasy omega-6 zawarte w oleju rzepakowym i słonecznikowym. Popularne używki jak palenie tytoniu oraz spożywanie nasilają objawy reumatoidalnego zapalenia stawów. Co ciekawe popularne pomidory, ziemniaki i papryka również powinny zostać wykluczone.
Luft S., Metody diagnostyki serologicznej w reumatologii; Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996
